Historia Jezioran

5 luty 1338 - Założenie miasta. Zarządca i przełożony  Biskupa  Kanonik  Nicolaus  oraz  Kasztelan    Heinrich von Luter nadają miastu prawa miejskie.

1345-1363 - (8 grudnia 1359) na południowo-wschodniej części granicy polnej zostaje utworzona wieś miejska Burgewald lub Burgerdorf. Wsi tej nadaje się 40 włók ziemi.

1355-1373   - budowa murowanego zamku przez Biskupa Johanna II-go Stryprocka w okresie świetności rozwojowej sztuki budowlanej Zakonu. Zamek zostaje przeznaczony na rezydencję biskupich burhrabiów.

2 czerwca 1389 - Biskup Heinrich  III  Sorbon  daruje  miastu  40  włók  puszczy. Las  nazwany jest Puszczą Jeziorańską.

1414 - czasie "wojny głodowej" miasto staje w płomieniach, wraz z miastem również i wsie (poza dwiema). Wszystkie młyny i dobra folwarczne oraz 11 kościołów zostały spalone. 212 ludzi straciło życie. Ogólne straty wynosiły 52.270 Marek w Srebrze.

12 marca 1435 - Ebenhard von Vesentau starosta warmiński w czasie Dni Św. Jerzego w Jezioranach wydaje zasady porządkowe dla warmińskiego stanu chłopskiego.

26 stycznia 1456 - w czasie "wojny miast" oddział żołnierzy zaciężnych zakonu krzyżackiego zapada na Jeziorany. 32 mieszkańców miasta zostało zabitych lub wziętych do niewoli. Burmistrzowi w czasie zamieszania została kosą odrąbana noga. Obywatele miasta biorą odwet, otwierając bramy miasta zaciężnym czeskiego dowódcy Johannesa Kolda. W wyniku podstępu udaje się niektórych mieszkańców Reszla zwabić do miasta i wziąć ich do niewoli.

1458    - zajęcie miasta przez wojska zaciężne Waclava van Tworkaw.

1461 - biskup Paul van Legendorf odbija miasto z rąk czeskich i polskich wojsk zaciężnych, których zamyka w zamku. Cieszy się poparciem mieszczan. W kwietniu Podzamcze staje w płomieniach. 30 września zamek zostaje przekazany przez zwierzchnictwo czeskie.

1-6 listopada 1461 - miasto ulega przemocy żołnierzom zaciężnym z Passenheimu (Pasymia), którzy miasto rabują i podpalają.

1472 - w czasie wojny religijnej miasto zostaje zajęte przez polskich żołnierzy zaciężnych. Przy wkraczaniu oddziałów Biskupa Mikołaja von Tungen Przedzamcze zostaje podpalone. We wrześniu Komendantem Zamku zostaje Hans Bayssen.

23 grudnia 1478 - miasto poddaje się polskiemu margrabiemu Janowi Bieli. Zamek natomiast został chroniony przez starostę Hansa Rodera.

1520 - w czasie wojny rycerskiej 200 polskich żołnierzy zaciężnych uderza na miasto, jednakże dowódca Zamku Wend von Eulenburg nie dopuścił ich miasta.

1549 - nowowybrany warmiński książę metropolitarny Tidemann Gise 9 sierpnia przybył do Jezioran ze względu na to, ze w części prowincji szaleje zaraza. Ponieważ Jeziorany nie zostały dotknięte zarazą, przebywa w mieście do 18 stycznia 1550, a następnie udaje się do Heilsberg  (Lidzbarka Warmińskiego). 6 marca 1550 przybywa ponownie z Reszla do Jezioran, gdzie przyjmuje hołd mieszkańców miasta.

7 sierpnia 1570 - Biskup Martin Kromer przekazuje tereny wzdłuż zboczy przed mostem przy Bramie Lidzbarskiej do miejskiego stawu. Miasto może korzystać z fosy miejskiej, przy czym śluzy musza być zabezpieczone przed uszkodzeniem.

październik 1570 - w Jezioranach szaleje zaraza. W związku z tym zastępca Biskupa, Martin Kromer, objeżdżając biskupstwa książęce dla odbioru przysięgi na wierność nie może miasta odwiedzić.

1580 - Biskup Lidzbarka Warmińskiego zatwierdza w dniu 16 czerwca prawa szarwarkowe, które zostały wydane przez Radę i przedstawicieli mieszczaństwa.

1581 - Kaplica Św. Krzyża - Fundacja Biskupa - kasztelana Christiana Troschke - została poświęcona przez Biskupa Martina Kromera.

1583 - Biskup Martin Kromer wydał zarządzenie, w którym ustala terminy targów jesiennych. W Biskupcu: w poniedziałki po "wszystkich świętych". W Jezioranach w 8 dni po targach w Biskupcu.

1587 - zaraza dotknęła prawie połowę mieszkańców.

1588 - właściciele samowolnie określają tereny uprawowe poza miejskie "granice polne".

8 października 1609 - Książę metropolitarny Szymon Rudnicki potwierdza w swoim zamku w Lidzbarku samowolę bractwa strzeleckiego (art. 40).

1633 - wielki pożar miasta.

1656 - Wielki Książę Edytor zajmuje Warmię. 18 i 19 lutego zarządzono inwentaryzację w Jezioranach.

1665 - wielu obywateli Jezioran wypowiada się za budową kościoła w Tłokowie (lokau).

8 czerwiec 1687 - Wójtom Burgerdorf Johannowi i Thomasowi Preiss zostały wznowione prawa miejskie.

1703 - Szwedzi obsadzają miasto (w czasie wojen napoleońskich 1701-1721). Wymuszenie okupu w wysokości 20.000 guldenów.

1719-1720 - Nieporozumienia między cechami garncarzy z Jezioran i Bisztynka. Sprawa dotyczy udziału w jarmarkach i kiermaszach w okolicznych wsiach (tzw. wojna garncarska).

Biskup Teodor Potocki 15 marca 1720 wskazał garncarzom obu miast wsie, gdzie będą mogły być sprzedawane ich wyroby.

1723 - młyn zamkowy i duża część miejskich stodół i spichlerzy zostaje zniszczona przez pożar. Biskup Teodor Potocki nakazuje odbudować je w formie murowanej.

1743 - miasto nie jest w stanie ponosić opłat czynszowych z uwagi na trwające epidemie zarazy u koni, w związku z czym nie ma czym uprawiać pól. Ponadto miasto poniosło wydatki w związku z dwukrotnym pożarem stodół.

1744 - pożar młyna na zamku (odbudowany w 1767 roku).  

1752 - Biskup Stanisław Grabowski poświęca ołtarz główny Kościoła parafialnego.

13 września 1772 - Warmia zostaje włączona so Królestwa Prus. 16 września powstaje Rada Wojskowa i Majątku Skarbowego. Dekret Fryderyka Wielkiego w tej sprawie zostaje przekazany magistratowi.

7 lipca 1783 - pożar wieży zamkowej i miasta na skutek uderzenia piorunu.

6 maja 1784 - Instrukcja w sprawie wydawania regulaminów przez magistrat.

22 kwietnia 1790 - Skarb Państwa pozostawia miastu tereny wokół zamku.

26 września 1790 - poświęcenie Kaplicy Rochusa przez Biskupa Ignacego Krasickiego.

1792 - wielki pożar strawia 74 stodoły.

4 stycznia 1796 - magistrat wprowadza księgi wieczyste.

1798 - na fundamentach wschodniego skrzydła zamku zostaje wybudowany Ratusz.

1807 - Francuzi wkraczają do miasta.

Maj 1807 - przez niedbalstwo żołnierzy rosyjskich wybuchł pożar, który strawił dużą część miasta.

Styczeń 1809 - wybory pierwszych posłów do Rady Miejskiej. Utworzenie Sądu Grodzkiego (miejskiego).

1818 - Miasto Jeziorany i miejscowości dotąd mu podległe zostają przydzielone do nowo utworzonego powiatu reszelskiego.

30 sierpnia 1842 - wielki pożar niszczy 46 domów mieszkalnych i 23 stajnie. W obrębie zamku 6 domów mieszkalnych i 5 stajni. 110 rodzin zostało bez dachu nad głową.

1849 - Sąd Miejski i Terenowy został zlikwidowany. Miasto ubiega się o utworzenie sądu powiatowego, otrzymuje jedynie jeden wydział (komisję) Sądu Powiatowego w Reszlu.

1851 - nowy podział gminy (odpowiedni układ został podpisany 28 października 1858  roku).

1868 - Jeziorany otrzymują szosę Barczewo-Jeziorany-Lutry (Lauteren).

1874-75 - Budowa szosy Żegoty-Jeziorany-Wipsowo.

1885 - utworzenie pierwszego folwarku.

1886 - budowa kościoła ewangelickiego.

9 czerwca 1886 - utworzenie kasy pożyczkowo- oszczędnościowej.

25 września 1887 - posiadłości zamkowe, które dotąd tworzyły odrębną jednostkę administracyjną zostają po długich rokowaniach między władzami powiatowymi i miejskimi włączone do Jezioran.

15 listopada 1899 - uruchomienie linii kolejowej Lidzbark-Jeziorany-Czerwonka, przez co Jeziorany zostały włączone do sieci kolejowej.

1902-1905 - budowa szosy Jeziorany-Bisztynek

1906 - budowa nowego wodociągu

1907 - miasto otrzymuje światło elektryczne

1912-1913 - rozbudowa kościoła parafialnego. Budowa wieży.

25 lipiec 1914 - utworzenie spółdzielni rolniczej.

31 sierpnia 1914 - potyczka pod Tłokowem.

26 sierpnia 1916 - potyczka z wojskami rosyjskimi pod Sauerbaum (Zerbuń)

16 czerwca 1916 - w Jezioranach otwarta zostaje filia Kasy Oszczędnościowej.

11 lipca 1920 - plebiscyt 2380 głosów dla Niemiec, żadnego głosu dla Polski.

1921 - Na placu zamkowym wmurowano tablicę pamiątkową na cześć plebiscytu.

1925 - Budynek straży pożarnej oraz szopy na placu zamkowym zostają rozebrane.

1925 - Wzniesienie pomnika ku czci poległych w I-wszej wojnie światowej.

23 marca 1928 - utworzenie Spółdzielni Mleczarskiej w Jezioranach.

1933-34 - Wybudowanie 16 osiedli.

5 luty 1938 - 600-lecie Jezioran. Uroczystości w lipcu. Przewidziany jest pochód i zabawa ludowa w dniu 3 lipca.

1939 - Poświęcenie największego elewatora zbożowego Prus Wschodnich w zakładach młynarskich w Dost.

1 września 1939 - Początek II-giej wojny światowej. Poprzez rozlepione czerwone plakaty wydana została odezwa w sprawie obrony przeciwlotniczej. W 4 miastach powiatu zostały urządzone bunkry przeciwlotnicze. Bunkry te zostały zaopatrzone w elektryczne piece.

1940-41 - Wprowadzenie się do nowej szkoły publicznej.

1943 - W jesieni muszą być przyjęte osoby z Berlina, które ucierpiały na skutek bombardowania. W lipcu 1944 zostanę one odtransportowane do Saksonii.

31 lipca 1944 - Północno - wschodnie tereny Prus Wschodnich zostają ewakuowane. Jeziorany otrzymują transporty ewakuowanych z Tylżyc. Budowa "wału wschodniego". Wokół miast - zgodnie z zarządzeniem gauleitera Ericha Kocha muszą być urządzone "pozycje obronne". Do tych prac zostały skierowane kobiety, młodzież i dzieci. Po doświadczeniach, które zostały zebrane w czasie bombardowań niemieckich miast, powołany został w Reszlu oddział specjalny do spraw odkażania i dezynfekcji. Kierownictwo oddziałem obejmuje powiatowy dowódca straży pożarnej Stromberg z Jezioran. 25 października utworzenie w powiecie Reszel batalionu Volkssturmu pod kierownictwem NSDAP.

31 stycznia 1945 - Wojska sowieckie zajmują krótko po godz. 9.00 miasto.

*  *  *

"Niemiecka historia Jezioran kończy się wraz z zajęciem miasta przez Armię Radziecką".