Rezerwat powstał w 1991 roku, kiedy po zakończeniu działalności lokalnego PGR-u zaniedbano meliorację, w wyniku czego powstało rozlewisko wyjątkowo atrakcyjne dla ptactwa.
Rezerwat, będący dziś pod opieką Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie, utworzono w celu zachowania miejsc lęgowych i obszaru wypoczynku wielu rzadkich i zagrożonych wyginięciem ptaków wodno–błotnych. Obiekt zajmuje powierzchnię 32,50 ha i rozciąga się przy zabudowaniach osady Ustnik, około 5 km na zachód od Jezioran.
W rezerwacie gniazdują 24 gatunki ptaków wodno-błotnych, w tym cztery gatunki kolonijne. Występują tu wszystkie krajowe gatunki perkoza (4 gatunki), kolonie lęgowe zausznika, wszystkie gatunki kaczek właściwych (łącznie 7 gatunków) z rożeńcem, świstunem i płaskonosem oraz cztery gatunki grążyc: głowienka, czernica, gągoł, podgorzałka. W rezerwacie odpoczywa i żeruje około 17 gatunków ptaków siewkowatych, m.in. bekas, brodziec, biegus, batalion i rycyk. Z rzadkich gatunków obserwowano tu: bekasa dubelta, biegusa małego, biegusa malutkiego i szlamnika.
Brzegi rozlewiska porasta głównie pałka szerokolistna, turzyce, a w części północnej trzciny i krzewy wierzb. Wśród zanurzonej roślinności dominują rdestnice i moczarka kanadyjska.
Rezerwat znajduje się na terenie dawnego majątku Lichtenhagen. Mała, ukryta w dolinie rzeki Symsarny, osada Ustnik to dwa dwory, położone dość nietypowo, naprzeciwko siebie. Jeden z nich pochodzi z XIX wieku, drugi – z początku XX wieku. Ich lokalizacja wynika z nietypowego podziału jednorodnego, niewielkiego majątku, liczącego około 200 hektarów.
Ów drobny majątek był w posiadaniu równie drobnej szlachty, kolejno; w wieku XVI – von Lichtenhagen (Lichtenhayn), w tymże wieku i w XVII – von Damerau. Jeszcze w XVII w. poprzez małżeństwo majątek przeszedł w ręce rodziny von Troschke z Potryt – najznamienitszych z całej listy właścicieli. Potryty to kolejny majątek, położony 6,5 km na północny wschód od Jezioran. Do dziś można tam obejrzeć stare zabudowania młyna, urokliwie usytuowanego nad rzeką. W wieku XIX majątek w Ustniku należał do rodziny von Kashnitz. Po śmierci Carla von Kashnitza w 1900 roku (mimo reguły dziedziczenia przez najstarszego syna) przypadł on do podziału dwóm synom – Otto Karlowi i Johannowi Carlowi von Kahsnitz. Stąd właśnie wzięły się w Ustniku dwa dwory usytuowane naprzeciwko siebie.
We wsi Ustnik, w 1905 urodził się Otto Egbert – działacz wschodniopruski, niemiecki polityk, uczestnik Puczu Monachijskiego, Standartenführer SA, poseł do Reichstagu.